Hoe digitale hulpmiddelen succesvol implementeren?

3 eenvoudige stappen om digitale hulpmiddelen succesvol te implementeren!

Technologie is al geruime tijd een onderdeel van ons bestaan. Het maakt het leven vaak makkelijker, maar soms zorgt het ook voor frustratie of voor een gevoel van onveiligheid. Ook in het onderwijs heeft technologie een belangrijk aandeel gekregen. Maar technologie gaat zo snel dat het haast onmogelijk wordt voor onze leraren om met de laatste snufjes of apps mee te zijn, laat staan om ze zinvol in de klaspraktijk te integreren. Elke leraar gaat op een verschillende manier om met het gebruik van digitale hulpmiddelen. Gaat het nu over een digibord, tablets, chromebooks, online leerlingvolgsysteem, oefensoftware, … en ga zo maar door, bij al deze hulpmiddelen is het gebruik en de leercurve verschillend. Lees er alles over in deze blogpost!

In deze blogpost willen we de adoptie van technologie wat verduidelijken met herkenbare voorbeelden. Het kan de scholen helpen bij het opstellen van een plan van aanpak bij implementatie van nieuwe technologie. Als we bij onze leerlingen willen focussen op het leerproces, moeten we dat ook bij onze leraren doen.

Wanneer we vandaag aan onze kinderen vragen wat de link is tussen deze 2 voorwerpen, dan moeten ze waarschijnlijk het antwoord schuldig blijven. Het is niet eens zo lang geleden dat we jammerend in de auto zaten wanneer het bandje weer eens vast kwam te zitten om daarna vol ‘handigheid’ het bandje weer op te draaien met het potlood of de pen die je wel ergens in de buurt had liggen. Maar wie had toen kunnen geloven dat je nu, anno 2019, dagelijks van ’s morgens tot ’s avonds met schermen zou werken? Dat het luisteren naar muziek voornamelijk via het internet zou gebeuren? Binnen onze maatschappij verloopt de adoptie van technologie steeds sneller. Waar het vroeger decennia lang duurde vooraleer je een telefoontoestel kon vinden in elk gezin, duurde het slechts een paar jaar om te zien dat 81% in Vlaanderen reeds een smartphone gebruikt. 8 jaar geleden was dit nog 24%. Een enorme groei op korte tijd[i].

Die digitale evolutie zorgt voor een enorme impact op ons onderwijs van vandaag en morgen! Hoe bereiden we jonge mensen voor op een zelfstandig bestaan in een wereld waarin we steeds weer betere, slimmere en efficiëntere technologieën ontwikkelen en inzetten? Zoals in het ‘Technologiekompas’ van Kennisnet heel terecht wordt aangegeven: “Het onderwijs is onderweg naar een toekomst waarin leraar en technologie samen de leerling kennis en vaardigheden bijbrengen die nodig zijn voor een zinvol en succesvol leven. Technologie kan dit niet volledig, maar ook de leraar kan het niet alleen.”[ii]

In diezelfde publicatie van Kennisnet wordt de ‘Benefit Map’ voorgesteld. Die helpt je een eigen ICT-portfolio samen te stellen met de juiste afweging tussen risico’s en rendementen. Als zowel de school als leraren en leerlingen het nut van de geselecteerde ICT-middelen zien, dan zal de acceptatie hoog zijn en zal de implementatie vlot verlopen.

Denk bijvoorbeeld aan de implementatie van het digibord. Wanneer een school beslist om een nieuwe technologie te introduceren, brengt dat heel wat teweeg. Zowel voor de leraar die ermee werkt, maar vooral ook voor de leerlingen. Bij het begin is het vooral de motivatie van de leerlingen die een boost krijgt. Afhankelijk van de ICT-competenties van de leraar wordt daar gretig op ingespeeld. Toch merkt de leraar snel dat het digibord voor veel bredere doeleinden is bedoeld en dat men hiermee een andere lesstijl dient te gebruiken om een effectieve leerwinst te bekomen. Dat gebeurt natuurlijk niet vanzelf! Hier is het van groot belang dat leraren een goede begeleiding en training krijgen om zo efficiënt en interactief gebruik te kunnen maken van het digibord.

De adoptie van technologie wordt vaak op basis van het SAMR-model[iii] beschreven. Het helpt de leraar begrijpen welke stadia er zijn bij de implementatie van technologie. Het geeft 4 fases aan:

• Substitution: de technologie wordt ingezet als vervangend hulpmiddel. Voorbeeld: in plaats van een atlas Google Earth gebruiken om een plaats op te zoeken. Maar wat win je door (een deel van) de opdracht te vervangen voor een ICT-toepassing?
• Augmentation: de technologie wordt ingezet als vervangend hulpmiddel en levert een functionele verbetering op. Voorbeeld: met behulp van de geïntegreerde linialen in Google Earth de afstand tussen twee plaatsen meten. Maar zorgt de ICT-toepassing voor een verbetering van de opdracht?
• Modification: de technologie leidt tot een verbetering van de opdracht. Voorbeeld: vanuit de school een locatie onderzoeken met behulp van de driedimensionale lagen in Google Earth. Maar is de opdracht grotendeels veranderd door het gebruik van ICT?
• Redefinition: de technologie wordt op transformatieve wijze ingezet bij een opdracht, die zonder de app of digitale toepassing niet mogelijk was geweest. Voorbeeld: het in Google Earth maken van een rondleiding mét voice-over en deze vervolgens online delen. Vraag: Zou de opdracht niet mogelijk zijn geweest zonder het gebruik van ICT?

Wij hebben een poging gedaan om deze terug te brengen naar 3 eenvoudig te beschrijven stadia en passen dit toe op de implementatie van het digibord:

Old things in old ways

In de eerste fase gaat de leraar eenzelfde onderwijsstijl hanteren zoals dat voorheen gebeurde. We noemen dit “old things in old ways”. Het digibord wordt vooral gebruikt als schrijfbord en als veredeld projectiescherm. Veelal blijft het gebruik in deze fase beperkt tot het afspelen van filmpjes, bekijken van websites, openen en bekijken van documenten in Word, PowerPoint en andere applicatiesoftware. Leerkrachten maken ook dankbaar gebruik van de digitale bordboeken van de uitgeverijen. Dit is een werkwijze die door 90% van de beginnende digibordgebruikers wordt toegepast.

OLD THINGS IN OLD WAYS

OP DEZE MANIER IS ER NOG WEINIG SPRAKE

VAN INTERACTIEF LESGEVEN. IN DIE ZIN GEBEURT ER NIET

VEEL MEER DAN WAT MEN VOORHEEN OP HET KRIJTBORD DEED.

Old things in new ways

Na het volgen van een meer verdiepende training, merkt men al vlug dat men dankzij de digibordsoftware heel wat meer kan bereiken. De werkvormen en de lesmaterialen die voorheen werden gebruikt, worden dan m.b.v. de functies in die digibordsoftware in een nieuwe les gegoten. Er wordt al eens een bordschema vooraf klaargezet om zo tijd te winnen in de klas en de leerlingen ook handelingen aan het bord te laten uitvoeren (bv. een oefening op het bord laten oplossen). Leerlingen worden zo actiever en interactiever betrokken tijdens de les, waardoor het leerproces verbetert.

New things in new ways

In deze derde fase heeft de leerkracht de mogelijkheden en functies van de digibordsoftware volledig in de vingers. Lesmaterialen en werkvormen worden aangepast om de kinderen nog meer te betrekken in de interactie. Elk les wordt zorgvuldig uitgewerkt en wordt gevuld met actieve werkvormen (bv. quiz, oefeningen of activiteiten die worden gedeeld met de leerlingen via een tablet, laptop of chromebook) die de leerkracht in staat stelt om de leerlingen nog beter te kunnen begeleiden, inspireren en evalueren.

Willen we onze leraren helpen op een haalbare manier doorheen deze 3 fases te komen, blijft een goede begeleiding onontbeerlijk. Dankzij verschillende trainingen kan elke leraar tot op het laatste niveau worden gebracht. Steeds vaker maken de gebruikers het verschil bij het succes in een onderwijsinstelling. Dit komt ook tot uiting in onze ruime ervaring bij het maken van een goed advies en bij het geven van bruikbare tips. Wij dragen er aan toe dat de talenten, capaciteiten en didactische vaardigheden van medewerkers blijvend aansluiten bij de veranderende doelen en verwachtingen van een school en van onderwijsontwikkelingen.

Welke ontwikkeling wilt u realiseren? Welke resultaten wilt u terugzien, ook op langere termijn? Waar liggen de ambities en wat zijn de behoeften? Hierover gaan we graag met u in gesprek. We gaan vervolgens samen met u aan de slag. We gaan op zoek naar de beste oplossing waarbij we het procesgericht werken niet uit het oog verliezen.

[i] Resultaten gebaseerd op onderzoek naar digitale mediatrends in Vlaanderen, door IMEC gepubliceerd in de IMEC Digimeter 2018. www.imec.be/digimeter

[ii] Technologiekompas 2019/2020 - https://www.kennisnet.nl/publicaties/onderwijs-in-een-kunstmatig-intelligente-wereld/

[iii] http://www.techpd.org/samr-model-of-tech-integration.html